Czym są alimenty?
Alimenty są instytucją prawną polegającą na obowiązku danej osoby do zapewnienia wsparcia finansowego małżonkowi przed lub po rozwodzie (tzw. alimenty na żonę lub alimenty na męża) oraz świadczeń niezbędnych do utrzymania krewnych w linii prostej (alimenty na dzieci, wnuki, rodziców, dziadków itd.). Ponadto alimenty mogą zostać przyznane na rzecz rodzeństwa.
Co ma wpływ na wysokość alimentów?
Każdy z rodziców jest zobowiązany do utrzymywania swoich dzieci zgodnie z zasadą równej stopy życiowej. Granice tego obowiązku stanowią usprawiedliwione potrzeby dziecka z jednej strony oraz możliwości majątkowe i zarobkowe osoby zobowiązanej do alimentacji. Obowiązek alimentacyjny może polegać także na osobistych staraniach o wychowanie dziecka. Kluczową kwestią jest tutaj wysokość środków potrzebnych na utrzymanie i prawidłowy rozwój dziecka. Nie chodzi tutaj wyłącznie o zapewnienie dziecku tak podstawowych rzeczy jak: wyżywienie, miejsce zamieszkania, opieka medyczna czy też możliwość kształcenia. Zasadne jest również to, żeby dziecko mogło rozwijać swoje pasje poprzez uczęszczanie na dodatkowe zajęcia, które najczęściej są płatne. Brane pod uwagę są także potrzeby dziecka w zakresie wyjazdów wakacyjnych czy zimowych, wyjścia do kina, teatru czy też spotkania z rówieśnikami.
Wyliczenie kosztów niezbędnych do utrzymania dziecka jest zatem zadaniem niełatwym. Przy ustaleniu wysokości alimentów istotne znaczenie mają również możliwości zarobkowe danego rodzica. Rodzic, którego możliwości zarobkowe są wyższe, może zostać obciążony przez sąd obowiązkiem alimentacyjnym w wyższej wysokości, aniżeli drugi z rodziców, którego możliwości zarobkowe są mniejsze.
Istotną okolicznością przy ustalaniu wielkości obowiązku alimentacyjnego jest również to, który z małżonków sprawuje opiekę nad dzieckiem lub dziećmi stron. Jest tzw. rodzicem wiodącym. Bowiem małżonek zaangażowany w stałą opiekę nad wspólnymi dziećmi, ma siłą rzeczy mniej możliwości zarobkowych, od rodzica, którego opieka ogranicza się tylko do ustalonych kontaktów z dziećmi w czasie wolnym od pracy np. w weekendy. Zatem to, który z rodziców, sprawuje na co dzień opieki nad dziećmi, powinno również mieć wpływ na wysokość alimentów.
Kiedy można uzyskać alimenty na żonę lub alimenty na męża?
Po rozwodzie (lub po orzeczeniu separacji) świadczenie alimentacyjne przysługuje temu małżonkowi, który znalazł się w niedostatku. Niedostatek definiowany jest przez sądy jako bardzo trudna sytuacja materialna, a nie tylko zwykłe pogorszenie się sytuacji finansowej w wyniku rozwodu. Jednak uprawnienie do alimentów nie przysługuje małżonkowi uznanemu za wyłącznie winnego rozpadu pożycia małżeńskiego. Ponadto małżonek uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia jest zobowiązany dostarczać drugiemu małżonkowi środków utrzymania nawet wówczas, gdy ten nie znalazł się w niedostatku, ale wystarczy, że w wyniku rozwodu jego sytuacja materialna uległa istotnemu pogorszeniu. Jak zatem widać, ustalenie winy rozkładu pożycia małżeńskiego ma bardzo duże znaczenie dla określenia obowiązków alimentacyjnych pomiędzy rozwiedzionymi małżonkami.
Obowiązek dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi wygasa w przypadku ponownego zawarcia małżeństwa przez małżonka otrzymującego alimenty, a także po upływie 5 lat od orzeczenia rozwodu. Jednak to drugie ograniczenie (termin 5-letni) nie ma zastosowania w przypadku małżonka, który został uznany za winnego rozkładu pożycia.
Kiedy można ubiegać się o alimenty?
O świadczenie alimentacyjne można ubiegać się w toku sprawy rozwodowej lub o separację, jak również można to uczynić, składając osobny pozew o alimenty np. w przypadku alimentów na dzieci pozamałżeńskie. W pozwie o alimenty należy wskazać, w jakiej wysokości alimenty powinny zostać zasądzone. Wysokość alimentów określona w pozwie powinna być rzetelnie wyliczona i udowodniona, aby sąd miał podstawę prawną do ustalenia wysokości alimenty w żądanej wysokości. W toku postępowania obie strony będą zobowiązane do przedstawienia dokumentów potwierdzających zarówno faktyczne koszty ich utrzymania, jak i uzyskiwane przychody i sytuację majątkową. Sąd przeanalizuje przedstawione przez strony dowody, a następnie orzeknie o wysokości alimentów. W przypadku odmowy przedstawienia przez stronę procesu dokumentów potwierdzających uzyskiwane przez nią dochody, sąd może uznać twierdzenia strony przeciwnej w tym zakresie za udowodnione.
Zgodnie z orzecznictwem sądów o zdolności zarobkowej osoby zobowiązanej do płacenia alimentów nie decyduje jej aktualna sytuacja finansowa tj. wysokość aktualnie uzyskiwanego wynagrodzenia czy dochodów z działalności gospodarczej, lecz przede wszystkim jej potencjalne możliwości zarobkowe, które wynikają z wieloletniej historii aktywności zawodowej. W związku z tym, gdy przykładowo mąż, w celu uchylenia się od obowiązku płacenia alimentów na żonę bądź dzieci, straci pracę i zarejestruje się jako osoba bezrobotna w czasie procesu o alimenty, to nie pozbawi to uprawnionych prawa domagania się alimentów w wysokości odpowiedniej do dochodów, które zobowiązany do płacenia alimentów uzyskiwał w przeszłości, chyba że utrata pracy była wynikiem nadzwyczajnych zdarzeń np. inwalidztwo na skutek wypadku.
Istnieje również możliwość uzyskania świadczenia alimentacyjnego od rodzeństwa czy od dzieci dla rodziców bądź dalszych wstępnych.
Prawnicy naszej kancelarii udzielają porad prawnych dotyczących alimentów, pomagają ustalić wysokość alimentów możliwych do uzyskania, przygotowują pozew o alimenty, a także reprezentują klientów kancelarii w postępowaniu przed sądem. Jeżeli są Państwo zainteresowani uzyskaniem pomocy prawnej, zapraszamy do kontaktu w celu umówienia spotkania z adwokatem.